Reakcje krzyżowe w alergologii cz. 2: Przeciwciała przeciwko CCD

System immunologiczny osób z alergią wytwarza przeciwciała nie tylko po kontakcie z białkami, do których należy zdecydowana większość alergenów. Możliwa jest również produkcja przeciwciał przeciwko lipidom czy węglowodanom. Niemal wszystkie alergeny białkowe posiadają na swojej powierzchni reszty cukrowe dołączane na etapie produkcji białka. Ta modyfikacja białek nosi nazwę glikozylacji i prowadzi do powstania glikoprotein – białek z przyłączonymi cząsteczkami cukrów.

Wzory glikozylacji pomiędzy różnymi gatunkami roślin i zwierząt różnią się od siebie. Te międzygatunkowe różnice w budowie reszt cukrowych są przyczyną powstania odpowiedzi immunologicznej przeciwko nim, np. produkcji przeciwciał IgE po kontakcie z alergenem zawierającym motywy cukrowe. Przeciwciała przeciwko strukturom zawierającym węglowodany nazywane są anty-CCD (ang. anti-cross-reactive carbohydrate determinants). Pomimo znacznego zróżnicowania charakteryzują się bardzo dużym podobieństwem i wysoką reaktywnością krzyżową wynikającą z obecności powtarzalnych motywów w obrębie glikoprotein pochodzenia roślinnego (pyłek drzew, traw, lateks), roztoczy czy jadów owadów błonkoskrzydłych (pszczoła, osa, trzmiel, szerszeń, klecanka).

Przeciwciała anty-CCD nie są jednak zdolne do wytworzenia odpowiedzi immunologicznej, ponieważ ich siła wiązania do receptorów powierzchniowych zlokalizowanych na komórkach układu odpornościowego jest niska oraz dlatego, że motywy CCD mają zwykle jedynie jedno miejsce wiązania przeciwciał, co nie jest wystarczające do inicjacji uwolnienia z komórek histaminy, czyli wywołania typowych objawów alergii. Przeciwciała nie mają zatem znaczenia klinicznego, ale niestety wpływają na wyniki w testach z krwi.

Możliwe są dwa warianty w przypadku obecności przeciwciał anty-CCD w surowicy pacjenta. Pierwszy to uzyskanie wyniku fałszywie pozytywnego – w przypadku kiedy pacjent nie jest uczulony na dany alergen. Drugi to zawyżenie wyniku pozytywnego: uzyskanie wyższego stężenia przeciwciał, a co za tym idzie – wyższej klasy EAST, w przypadku kiedy pacjent jest rzeczywiście uczulony na dany alergen.

Z tego względu w przypadku diagnostyki alergii np. na jady owadów (jad pszczoły, jad osy) często spotykamy się z wynikami podwójnie dodatnimi. Statystycznie prawie 50% wszystkich wyników będzie pozytywnych jednocześnie na jad pszczoły i osy, ale jedynie 1/3 z nich jest rzeczywiście podwójnie dodatnia, czyli pacjent jest jednocześnie uczulony na oba jady. Prawidłowa weryfikacja rzeczywistego uczulenia na konkretny jad jest bardzo ważna dla pacjentów, którzy planują immunoterapię swoistą, czyli odczulanie. Weryfikacja wyników podwójnie dodatnich pozwala na podanie pacjentowi odpowiedniej szczepionki alergenowej.

Przeciwciała anty-CCD są również przyczyną reaktywności krzyżowej pyłku różnych gatunków traw i drzew czy pokarmów pochodzenia roślinnego. W testach z krwi objawia się to wieloma wynikami pozytywnymi w obrębie określonych grup roślin: warzyw, owoców czy pyłku roślin. Możliwości weryfikacji reakcji krzyżowych w kontekście przeciwciał anty-CCD zostaną opisane w innej części tego cyklu.

Reakcje krzyżowe w alergologii (cz. 1: WSTĘP)
Reakcje krzyżowe w alergologii (cz. 3: Profiliny)
Reakcje krzyżowe w alergologii (cz. 4: Białka PR-10)
Reakcje krzyżowe w alergologii (cz. 5: nsLTP)
Reakcje krzyżowe w alergologii (cz. 6: Albuminy surowicy)
Reakcje krzyżowe w alergologii (cz. 7: Tropomiozyny)
Reakcje krzyżowe w alergologii (cz. 8: Polkalcyny)
Reakcje krzyżowe w alergologii (cz. 9: Lipokaliny)
Reakcje krzyżowe w alergologii (cz. 10: Parwalbuminy)