W ostatnich latach coraz więcej słyszy się o chorobach autoimmunologicznych, a lista pacjentów cierpiących z ich powodu stale się wydłuża. Dokładne przyczyny powstawania tych schorzeń nie są znane, choć jako czynniki ryzyka wymienia się stres, uwarunkowania genetyczne, czynniki środowiskowe, płeć oraz infekcje bakteryjne lub wirusowe. Najnowsze badania wskazują, że stres może odgrywać ogromną rolę w rozwoju takich chorób jak toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów czy choroba Hashimoto. U osób, u których wcześniej zdiagnozowano zaburzenia związane ze stresem, wykazano zwiększoną częstotliwość występowania chorób autoimmunologicznych.
Wielu pacjentów mogłoby powiedzieć: „Ja to wiedziałem!”, ale zanim zaakceptujemy potencjalny związek między stresem a chorobą autoimmunologiczną, należy zastanowić się, jak definiować stres i zaburzenia związane ze stresem.
Czym jest stres i zaburzenia związane ze stresem
Powszechnie określa się stres jako każde doświadczenie wywołujące napięcie fizyczne, psychiczne lub emocjonalne i wiążące się z wywołaniem reakcji „walki lub ucieczki”. W odpowiedzi na trudną, niekomfortową sytuację organizm wchodzi w fazę alarmową reakcji stresowej i zostaje pozostawiony w stan gotowości. Skutkuje to zwiększoną produkcją adrenaliny i kortyzolu, szybszą pracą serca, wzrostem ciśnienia krwi i przyspieszonym oddechem. Uporczywy, przewlekły stres powoduje, że organizm znajduje się w stanie chronicznego pobudzenia, co może prowadzić do wyczerpania, a w konsekwencji do rozwoju różnych schorzeń.
Istnieje duża różnica pomiędzy stresem a zaburzeniem związanym ze stresem, w przebiegu którego dochodzi do rozwoju konkretnego stanu chorobowego pod wpływem czynnika stresowego. Skrajnym tego przykładem może być zespół stresu pourazowego (PTSD).
Stres a choroby autoimmunologiczne
W tym roku została opublikowana praca naukowców z Reykjavíku, w której przeanalizowano dane medyczne ponad 100 tys. osób ze zdiagnozowanymi zaburzeniami związanymi ze stresem. Porównano tendencję tych osób do rozwoju choroby autoimmunologicznej co najmniej rok później z 126 tys. ich rodzeństwa i milionem osób, które nie cierpiały z powodu zaburzeń związanych ze stresem.
Badanie wykazało, że osoby ze zdiagnozowanymi zaburzeniami stresopochodnymi:
- częściej zapadały na choroby autoimmunologiczne (9 na 1000 osób vs 6 na 1000 osób w grupie kontrolnej)
- były bardziej podatne na rozwój chorób autoimmunologicznych (zwiększone ryzyko rozwoju choroby o 36%)
- zapadały na choroby autoimmunologiczne w młodszym wieku
Szczególnie ważną obserwacją jest to, że podjęcie terapii w przypadku pacjentów z PTSD zmniejsza prawdopodobieństwo rozwoju schorzeń autoimmunologicznych. Co więcej, leczenie stresu u pacjentów już cierpiących na dolegliwości autoimmunologiczne łagodzi objawy choroby.
Zagadka wciąż nierozwiązana
Chociaż obserwacje przedstawione w pracy są intrygujące, mechanizm powstawania choroby pod wpływem stresu dalej pozostaje zagadką. Autorzy podkreślają, że wyniki ich badań nie dowodzą wprost, iż stres jest bezpośrednią przyczyną rozwoju schorzeń autoimmunologicznych, a jedynie pokazują związek pomiędzy tymi zjawiskami. Faktem jest jednak to, że stres negatywnie wpływa na nasze zdrowie i może przyczyniać się do zaburzeń funkcjonowania układu immunologicznego.
Jeżeli masz podejrzenie, że cierpisz na chorobę autoimmunologiczną, zgłoś się do lekarza lub skorzystaj z wyszukiwarki laboratoriów na naszej stronie – znajdziesz tam placówkę, w której wykonasz badania w kierunku wybranej choroby.
Opracowano na podstawie:
- Song H., Fang F., Tomasson G. et al., Association of Stress-Related Disorders With Subsequent Autoimmune Disease, JAMA 2018; 319 (23): 2388–2400.
- https://www.health.harvard.edu/blog/autoimmune-disease-and-stress-is-there-a-link-2018071114230.